3 siêu kỹ năng bạn nên đầu tư cho bản thân

Trong một thế giới luôn thay đổi, công nghệ phát triển chóng mặt và AI đang từng ngày làm thay đổi cách chúng ta sống và làm việc, câu hỏi quan trọng nhất có lẽ là: Nếu muốn đầu tư cho bản thân, thì nên học kỹ năng gì để không bao giờ bị thay thế?

Câu trả lời của mình là: hãy học những cái gọi là “siêu kỹ năng” (meta-skills).

Nghe có vẻ cao siêu, nhưng thật ra, siêu kỹ năng lại là những kỹ năng cơ bản nhất.Và chính vì nó cơ bản, nên nó trở thành “siêu việt”.

Mình định nghĩa như sau: Siêu kỹ năng là những kỹ năng đáp ứng được ba tiêu chí sau đây:

1. Thứ nhất là tính nền tảng, nghĩa là nếu như làm chủ được những kỹ năng này trước, nó sẽ giúp bạn dễ dàng làm chủ được những kỹ năng khác sau đó.

2. Thứ hai, là những kỹ năng này sẽ không thể bị thay thế, kể cả khi AI phát triển hơn, hay là những bối cảnh về văn hoá, xã hội, công nghệ thay đổi, thì nhu cầu cho những kỹ năng này sẽ không bị ảnh hưởng. Nghĩa là nó có tính bền vững.

3. Thứ ba, là những kỹ năng này có thể được linh hoạt áp dụng ở nhiều bối cảnh, nhiều lĩnh vực, nhiều ngành nghề khác nhau. Mình gọi đây là tính linh hoạt.

   
   

Peter Drucker (cha đẻ của quản trị hiện đại) từng nói: “Tương lai sẽ thuộc về những người biết học hỏi nhanh hơn và áp dụng hiệu quả hơn.” Và để làm được điều đó, bạn cần đầu tư vào những kỹ năng dạng “vượt thời gian” này.

Và nếu hỏi: “Đâu là những kỹ năng có thể đáp ứng được ba tiêu chí ấy?”,Thì theo mình, có ba siêu kỹ năng mà bất kỳ người trẻ nào cũng nên đầu tư học trước tiên.

1. Khả năng tự học (Self-learning)

Tự học là năng lực bạn chủ động tìm hiểu, nghiên cứu, rèn luyện và làm chủ một lĩnh vực mới. Khi bạn học được cách để học, bạn có thể học mọi thứ khác nhanh hơn và hiệu quả hơn. Đây cũng chính là điều mà nhà tâm lý học nổi tiếng Albert Bandura gọi là “self-efficacy” – niềm tin vào năng lực tự thân để đạt được kết quả mong muốn (Bandura, Self-Efficacy: The Exercise of Control, 1997).

Trong một nghiên cứu khác của World Economic Forum (2023), “tự học” nằm trong top những năng lực quan trọng nhất của lao động thế kỷ 21. Vì sao? Vì công nghệ thay đổi liên tục, kiến thức hôm nay có thể lỗi thời vào ngày mai, chỉ có khả năng tự học mới giúp bạn theo kịp.

Về lâu dài, khả năng tự học giúp bạn không bị phụ thuộc vào môi trường, giáo trình, hay thời thế. Bởi trong thế giới thay đổi liên tục, người biết cách học chính là người không bao giờ “tụt lại”.

2. Tư duy phản biện (Critical Thinking)

Tư duy phản biện là khả năng nhìn nhận vấn đề đa chiều, phân tích, đánh giá các quan điểm khác nhau và chọn lọc điều đúng đắn.

Học nhanh thôi chưa đủ, bạn phải học cái đúng. Thiếu tư duy phản biện, bạn dễ bị cuốn theo niềm tin sai lầm, dễ bị thao túng. Ngược lại, nếu sở hữu kỹ năng này, bạn sẽ tư duy độc lập, logic và tự đưa ra quyết định sáng suốt.

Theo nghiên cứu của Foundation for Critical Thinking (2020), những người có năng lực phản biện cao thường ra quyết định tốt hơn, có hiệu suất công việc cao hơn và ít bị rối loạn cảm xúc hơn trong môi trường phức tạp.

3. Khả năng thấu cảm (Empathy)

Kỹ năng cuối cùng, và có lẽ là quan trọng nhất, chính là thấu cảm.

Thấu cảm là khả năng đặt mình vào vị trí người khác để cảm và hiểu được cảm xúc, nhu cầu của họ. Đây không phải kỹ năng chỉ dành cho những nhà tham vấn, mà là thứ diễn ra trong từng giao tiếp, từng mối quan hệ, và cả trong công việc chuyên môn.

Trong Design Thinking – phương pháp thiết kế nổi tiếng của Stanford, thấu cảm (empathy) là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Vì chỉ khi bạn hiểu con người thực sự cần gì, bạn mới có thể tạo ra giá trị thật.

Thấu cảm cũng chính là nền tảng của kỹ năng lãnh đạo, xây dựng đội nhóm, và cả nghệ thuật giao tiếp.

Tất nhiên, ba kỹ năng trên chỉ là ví dụ tiêu biểu.Nhưng mình tin, chỉ cần bạn thực sự đầu tư vào những siêu kỹ năng này, thì cho dù tương lai thay đổi thế nào, bạn vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh và giá trị của mình.

Bởi trong một thế giới thay đổi từng ngày, người thắng không phải là người biết nhiều nhất, mà là người biết cách học, biết cách nghĩ, và biết cách hiểu người khác.

Nói cách khác, kỹ năng sẽ giúp bạn kiếm sống, nhưng siêu kỹ năng mới giúp bạn không bao giờ lo mất việc.

Còn bạn, nếu được chọn đầu tư vào một siêu kỹ năng ngay lúc này, bạn sẽ chọn kỹ năng nào? 

Cosmic Writer