2 cách để thay đổi tư duy

Người ta vẫn thường nói:

Muốn kết quả khác, phải hành động khác.

Muốn hành động khác, phải tư duy khác.

Vậy muốn tư duy khác thì sao?

Việc tư duy khác đi, thật ra lại là thứ khó nhất. Đây là thứ mà nhiều chuyên gia, nhiều người truyền cảm hứng đã nói tới, nhưng hiệu quả tạo ra thường không đáng kể, hoặc rất khó đo đếm.

Không phải tự nhiên mà một tâm trí vốn đã quen với tiêu cực và bi quan, tới ngày hôm sau lại lạc quan và tràn đầy hy vọng. Sự thay đổi và chuyển hóa sâu sắc như vậy thường phải cần đến rất nhiều tác động, từ cả bên ngoài (ngoại cảnh) lẫn bên trong (nội tại). 

.

Về bản chất, tâm trí của chúng ta đã được “lập trình” bởi các yếu tố bẩm sinh và những trải nghiệm quá khứ. 

Với một người trưởng thành, hệ thống thần kinh vỏ não đã được thiết lập thành những đường dẫn quen thuộc, tạo thành các “thói quen tư duy”, dễ khiến một người luôn có xu hướng hành xử cùng một kiểu trước cùng một vấn đề (chẳng hạn như khi nghe người khác phê bình, tâm trí lập tức phản kháng). 

Phần lớn tư duy bạn có là vô hại. Nhưng sẽ có những tư duy cốt lõi, có tầm ảnh hưởng rất lớn, đã-đang-sẽ quyết định cuộc đời bạn về lâu dài. Chẳng hạn như tư duy “mình thật là kém cỏi”, hay tư duy “cuộc đời thật bất công với mình”. 

Chỉ là một ý nghĩ thôi, nhưng nếu nó lặp đi lặp lại đủ nhiều, nó có thể định nghĩa cách bạn nhìn nhận chính mình, hằn sâu vào tâm trí và chi phối, điều khiển những hành động của bạn... đến độ, như người ta vẫn nói, nó “vận luôn vào người” và trở thành số phận.

Sự thay đổi, do đó không chỉ cần đến xây dựng tư duy mới, mà còn cần đến sự nỗ lực tu sửa bản thân để vượt qua được những lối mòn tư duy cũ, nhận diện và tháo gỡ những niềm tin và cách nhìn nhận không có lợi cho mình. 

.

Trên hành trình của bản thân, mình nhận thấy rằng mọi bước ngoặt trong cuộc đời đều đến từ một sự thay đổi tư duy. Một thay đổi vô hình, nhưng lại là gốc rễ cho mọi sự thay đổi khác.

Việc lựa chọn lại ngành học → bắt nguồn từ tư duy “làm chủ cuộc đời mình”.

Việc bắt đầu công việc tự do → bắt nguồn từ tư duy “mình có thể thành công”.

Việc tạo ra thu nhập cao hơn → bắt nguồn tư tư duy “cởi mở hơn về tiền bạc”.

Và tất cả những niềm tin đó của mình, đều không phải là tự nhiên mà có. Không phải ai cũng đủ may mắn để được nuôi dưỡng một nền tảng tư duy tốt ngay từ nhỏ.

Thay vào đó, mình đã phải rất vất vả “tái cấu trúc” (restructure) lại tư duy của mình để “ghi đè” lên những tư duy tiêu cực cũ:

“Làm chủ cuộc đời mình” → thay cho tư duy “sống theo kỳ vọng của người khác”.

”Mình có thể thành công” → thay cho tư duy “mình không đủ giỏi và chẳng có gì đặc biệt”.

”Cởi mở hơn về tiền bạc” → thay cho tư duy “tiền là xấu + mình không giỏi kiếm tiền”.

.

Và sự “tái cấu trúc” tư duy này, theo như mình quan sát, thường xảy ra theo 2 cách thức:

01. Thay đổi nhanh: 

Qua một trải nghiệm biến cố (lên đỉnh/xuống đáy), khiến hệ thống tư duy trước đó sụp đổ → qua đó cần phải xây dựng lại. Cách này thường đặt một người ở thế “thụ động”, vì tác động xảy đến qua hoàn cảnh bên ngoài, do đó có thể đẩy con người ta rơi vào những trải nghiệm đau đớn, hay những cuộc khủng hoảng bản sắc (identity crisis). 

Không phải ai cũng vượt qua được những cuộc "cách mạng nội tâm" như thế này, nhưng khi vượt qua thì nó thường mở ra cho một người nhận thức mới.

02. Thay đổi chậm: 

Qua một quá trình dài học tập, thấu hiểu bản thân, phát triển bản thân. Xuyên suốt quá trình này, tư duy cũ được gỡ bỏ + tư duy mới được thêm vào từng chút một, diễn ra như một quá trình đào thải/thu nạp tự nhiên. Cách này thường lâu hơn, khó thấy khác biệt trong ngắn hạn và dễ gây chán nản, nhưng là cách thức chủ động, vì động lực thay đổi xuất phát từ bên trong. 

Giống như đủ “lượng” thì sẽ tạo thành “chất”. Do đó hướng thay đổi chủ động này tuy chậm, nhưng bền vững và chắc chắn.

.

Nếu như bạn đang thấy cuộc sống của mình bị chững lại, có những chỗ bất ổn, có những điều bạn muốn làm nhưng đồng thời cũng như có một thứ gì đó vô hình ngăn lại… thì một hôm nào đó, hãy dành ra chút thời gian thật yên tĩnh cho chính mình, thử nhìn sâu vào bản thân và viết ra những suy nghĩ mà bạn đang dồn nén. 

Vì biết đâu, bạn đang gặp phải một nút thắt về tư duy. Và biết đâu, cuộc sống của bạn sẽ hoàn toàn thay đổi chỉ từ việc tháo gỡ nút thắt ấy.

Như hoàng đế La Mã Marcus Aurelius từng nói: “chất lượng cuộc đời bạn được quyết định bởi chất lượng của những suy nghĩ”. 

Do đó, hãy thử tự soi chiếu xem mình đang có những suy nghĩ gì. Và hãy chủ động gieo vào tâm trí mình những suy nghĩ thật tích cực và tử tế.

Cosmic Writer